Türkiye uzaya bugüne kadar 4 uydu fırlattı. Bunlar, 1A, 1B, 1C ve 2A uyduları. 1A uydusu fırlatıldıktan sonra arızalanarak düştü. 1B uydusu, ömrünü doldurarak uzayın çöplüğüne gitti. Kullanımda olan Türksat 1C'nin ömrü 2007 sonunda, Türksat 2A'nınki 2015'te tamamlanacak. Türkiye ve Türksat, 2007'de ömrünü dolduracak 1C'nin yerine mutlaka uydu göndermek istiyor. Ama bu konuda hala bir belirsizlik mevcut. Yeni uydu atmaktansa kiralama yoluna gidileceği konuşuluyor. Uydumuz, kapsama olarak Türkiye'nin yanı sıra Batı ve Doğu Avrupa'yı kapsama altına alıyor. Uydu ile 190'ın üzerinde, dijital, analog, şifreli ve şifresiz televizyona, radyoya altyapı ve internet hizmeti de veriyor. Bunun yanı sıra, Türkiye'deki bütün hava limanlarının haberleşmesi Türksat üzerinden yapılıyor. Bu iki uydu Ankara Gölbaşında kurulan merkezden yönetiliyor. Türksat 2A'daki iki transponder (uydu alıcısı) Silahlı Kuvvetler tarafından kullanıldığı için stratejik bir öneme de sahip. Bu özelliğinden dolayı ABD’de uydumuzu Irak işgalinde bizden kiralamak istemişti.
UZAYDA UYDUSU OLAN ÜLKEYİZ
Türkiye uydu sahibi olan Avrupa'da 9, dünyada ise 15 ülkeden biri olma özelliğini taşıyor. Teknoloji ve iletişimde gelişen sektörün tüm yükünü taşıyan bu üç uydunun da bir kullanım ömrü bulunuyor. Ömürleri bittiği vakit uzay çöplüğüne gidip serseri mayın gibi uzayda dolaşmaya başlıyorlar. Şu ana kadar dünya etrafında dolaşan 10 bine yakın küçük ve büyük uydu bulunuyor. Türkiye'nin uydu atmasından sonra bölgede bir tek Yunanistan uydu fırlattı. Uzaya uydu göndermek özellikle 2001'de yaşanan krizin ardından önemli rakamlar tuttuğu için birçok ülke uydu atmaktansa uydu kiralama yoluna gitmeye başladı. Birçok ülke de uydu şirketlerinden yer kiralayarak bölge haberleşmelerini yapıyorlar. Şu an bölgede faaliyet gösteren Eutelsat, Intelsat ve Astra var. Eutelsat, Avrupa'nın 17 ülkesinin sabit ve mobil haberleşmesini sağlıyor. Şu an itibariyle 22 uydu kullanıyor ve Kuzey Amerika'dan Orta Doğu'ya uzanan bölgede 25 ülkede faaliyet gösteriyor. Bir diğer işletmeci Intelsat ise Atlantik, Pasifik, Asya - Pasifik ve Hint Okyanusları üzerinde bulunan toplam 25 uyduya sahip. Lüksemburg merkezli Astra ise 41 uydu üzerinden faaliyet gösteriyor.
YENİ UYDU NE ZAMAN GÖNDERİLECEK?
Uydularımızın teknik ömürleri 2007 ve 2015 yılında bitmesine rağmen yeni uydu yapımında hala tartışmalar devam ediyor. Uyduların yörüngelerine, Türkiye’nin de üyesi olduğu ve atmosferde bulunan 900 kadar kullanılabilir uydu yörüngesinin kontrolünü elinde bulunduran, International Telecommunication Union (ITU), karar veriyor. Şu ana kadar yeni bir uydu siparişi vermediğine göre Türkiye artık uzaya uydu göndermeyebilir. Bu konuda hala bir belirsizlik var. Yetkililere göre şu üç yoldan biri tercih edilebilir. 1- Ticari bulmadığı için böyle bir karar verebilir. 2-Türkiye kendi bir uydu yapıp atabilir.3- Tekrar aynı şirket ile yeni bir uydu kararı verip yeni uydu atabilir.
UYDU NASIL ÇALIŞIR?
Dünya atmosferi dışında dolaşan uyduların kendilerine ait farklı yörüngeleri mevcut.
Uydular için uzayda kullanım açısından 4 farklı uydu yörüngesi bulunmakta olup bunlar, Alçak, Orta, Yüksek ve Jeosenkron yörüngeler. Halen haberleşme uyduları açısından Türk Telekom sadece Jeosenkron yörüngeyi kullanmakta. Uydular bu yörüngede yer istasyonundan gönderilen sinyaller ile yönlendirilmekte. Çalışmak için de uydu güneşten aldığı enerjiyi akülerine depolamakta. Akülerde depolanan enerjiler ile uydular çalışmakta. Uydu üzerinden TV yayını alan birçok kişi bazen görüntü alamaz. Bunun sebebi ise güneşte meydana gelen patlamalardır. Güneş patlamaları uyduların arızalanmasına sebep olur. Patlamanın etkisi ile ortaya çıkan manyetik alan etkisine giren uydu otomatikman kendini kilitlediği için iş yapamaz. Bu süre içinde yeryüzünde uydu üzerinden yapılan haberleşmeler de kesilir.
TÜRKSAT 1B VE 1C'NİN DURUMU
Türksat 1B uydusunun ömrü dolmak üzere olduğundan kısa bir süre sonra “eğimli yörüngeye” alınacak. Bu uydu en çok kullanılan servisleri içeriyor. Türksat 1B'deki servislerin Türksat 1C'ye aktarılması da bu uyduda yer olmadığı için mümkün değil. Diğer taraftan 300 milyon dolara mal olan Türksat 2A uydusunun, Türksat 1C ile aynı yörüngede olmasına rağmen frekans farkından dolayı kapasitesinin çok azı kullanılıyor. Ayrıca Türk Telekom'un, Türksat 1B ve 2007 yılında ömrünün sona ermesi beklenen Türksat 1C uydusunun frekansında çalışacak uydu siparişini vermemesi düşündürücü bir durum olarak karşımıza çıkıyor. Uzmanlar, Türksat 1C uydusunun yerine konulacak uydu için ömrünün dolmasından en az 2.5 yıl önce gerekli müracaatların yapılmış olması gerektiğine işaret ediyorlar. Ancak Türkiye'nin yeni bir uydu yapımına sıcak bakmadığı da gelen bilgiler arasında. 2001 yılı Şubat ayında uzaya fırlatılan Türksat 2A uydusu, bugün yüzde 50 kapasite ile çalışıyor. Bundaki temel neden, uydunun kullandığı frekansın talep görmemesi. Eski pazarlama politikasında uydu yapılıp Pazar bulunuyordu. Şimdi ise uydu yapılmadan önce müşterileri ile antlaşmalar yapılıyor.
UYDU STRATEJİSİ GECİKİYOR MU?
Türksat 1B uydusunun ömrünün sonuna gelmesi, 1C uydusunun kapasitesinin dolu olması ve ticari değerini büyük ölçüde yitirdiği göz önüne alındığında, Türkiye'nin yeni uydu stratejisinin ne olacağı merak ediliyor. Türkiye, Türksat 1C uydusunun ömrünün bitmesinden en az 2.5 yıl önce yerine konacak uydunun siparişinin verilmesi gerekiyor. Bu tür eleştiriler üzerine uzay yarışından kopmak istemeyen Türkiye, üç haberleşme uydusu yapmak için düğmeye basma kararı almasına rağmen bir gelişme yaşanmadı. Türksat Genel Müdürü Osman Dur, yeni bir uydu yapımı için Bakanlar Kurulu'ndan yetki istediklerini kaydetmesine rağmen Türkiye uzayda 1 uydu ile bayrağımızı 2015 yılına kadar sallamaya devam edecek.