Yabancılaşma denilince birçok insanın aklına “kopukluk”gelir. Kendinden kopma, (kişiliğinden uzaklaşma) halkından kopma eğilimlerinin belirgin hale gelmesi şeklinde düşünülür.
Bir toplumda kurnazca “köşeyi dönmek”, emek ve çaba harcamadan “çağ atlamak”marifet sayılıyorsa orada bir yozlaşma başlamış demektir.
Çünkü ahlak değerlerini yok sayarak servet sahibi olmak kimseye onur kazandırma.
“Ben zengini severim”gibi bilgisizce söylenmiş sözler değil “beni ilimle zenginleştir”diye dua edenler beğeniliyorsa ancak o zaman, o toplumda erdemli insanların sayısı artıyor demektir.
“El kasibu habibullah”deyimini yanlış yorumlayıp birikim (müktesebat) kelimesini “servet”olarak anlamak bir aydın için ayıptır. Ama yakın geçmişte devletin önemli mevkilerinde bulunanlar milletin şuur altına bu yanlış kavramları işleme yolunu seçmişlerdir. “Efendim dünyanın her yarinde yolsuzluklar olur”diyerek halkın sömürülmesini doğal göstermişlerdir, umursamaz bir tavır takınmışlardır.
Bir ara ülkemizde bir globalleşme hevesi başladı. Sanki bir yeni buluş gibi... “arkadaş, dünya küreselleşmeye gidiyor, çağdaşlık bunu gerektiriyor”diyenler çoğaldı. Sanki dünya zaten küre değilmiş (glob değilmiş) gibi. Halbuki bu ortaçağda bile biliniyordu.
Bu globalleşme furyasında aydınların yabancılaşması daha belirgin bir hal aldı. Ülkenin hiçbir meselesini dert edinmemiş bazı bezirganlar herkese akıl öğretmeye başladılar. Bu arada bilimsel (!) konuşanlar, sanki kimsenin bilmediği şeyleri söyleyenler çıktı. Dediler ki “Her iktisadi düzen kendi sosyal yapısını getirir. “İyi getirir de senin buradaki rolün ne? Oyuncu musun, yapımcı mısın, yoksa her zamanki gibi yalnızca seyirci misin?
Oyunun sonunda bakıyorsun fatura sana çıkmış. Tükenmiş gitmişsin; ne iktisadi bağımsızlığın kalmış ne de siyasi... Birtakım boş sloganlarla kendini avutacak duruma düşmüşsün. Ülkücü düşünürlerin ömrünü verdiği değer yargıları ziyan olup gitmiş.
Bir küme, (matematikte de böyledir) ihtiva ettiği elemanların nitelikleriyle tanımlanır. Sonra da –zamanla- elemanlar o kümeye mensup olmakla kişilik bulma yoluna giderler. (intisap şuuru asabiyet haline dönüşür) ne var ki bu elemanların bazılarının o grup adına, tümüyle farklı görüşleri savunduğu çok görülmüştür. Sosyal yıpranma böyle başlar. Onun için, bazı düşüncelerinde benzerlik var diye ya da ortak hedeflere kilitlendiler diye duyguları, töreleri farklı kişilerin her konuda birlikte hareket etmesini beklemek yanlış olur.
Psikolojik şartlanma yoluyla bilinç dışı husumete itilebilenler yine benzer metodlarla aynı doğrultuya getirilebilirler. Hatadan kaçınmak gerekir; pozitif de olsa, negatif de olsa...
Burada anlatmaya çalıştığımız şey, ön yargıların kötülüğüdür. Bu peşin hükümler aydınlanmayı önler. Aydınlanmayan da aydınlatamaz. İşte yabancılaşmanın temelinde bu vardır. Bir çeşit panik, kaçış. Kendinden ve toplumun değer yargılarından kaçış.
Öte yandan, insanın kendini yabancı hissetmesi bir yalnızlık duygusunun su yüzüne çıkması olarak düşünülebilir. Yabancılaşmanın temelinde kendine olan güvenin yitirilmesi sorunu da vardır. Kişi özgüvenini kaybetmediği sürece içinde bulunduğu toplumun değer yargılarını da hafife almaz. Ancak burada gözden kaçırmamamız gereken mesele şudur. Toplumun geniş katmanları, özellikle merkezden uzak düşmüş gruplar, aşırı çevre hızından doğan “sürtünme kayıpları” sebebiyle niteliklerini yitirmeye başlamışsa, benliğini korumakta direnen bireyleri, “yabancılaşmış” olarak görmek büsbütün yanlış olur.
Yabancılaşmış aydın, ülkesindeki gelir dağılımı bozukluğunun tehlikeli bir duruma gelmesini umursamaz. Sosyal güvenliği sağlanmadan çalıştırılanlar onu hiç ilgilendirmez. İşsizlik yüzünden çok düşük ücretle çalışmak zorunda kalanları görmezlikten gelir. Ucuz işgücü satışını yabancı sermaye girişi olarak görür ve alkışlar.
İşin daha kötüsü, soydaşlarının yaşadığı stratejik bölgelerin peşkeş çekilmesinden sıkıntı duymaz. Yeter ki o da doğrudan ya da dolaylı olarak komisyon alsın.
Onun için “aydınların yabancılaşması”deyimi hiçbir zaman kulağa hoş gelmemiştir. Kendisini insan yapan gelenek ve ahlak kavramlarından soyutlanmış, milletine yabancı düşmüş bir kişi nasıl aydın olarak nitelendirilebilir ki ?