ŞİRLERLE YAŞAMAK

“EYLÜL GİRDİ YAŞANTIMIZA”

Ahmet ÖZDEMİR

“Son güllere baktıkça deşilsin eski yaran,
Eylül bahçelerinden her geçişte beni an.
Yüklü dallar altında meyvalarla oyalan,
Eylül bahçelerinden her geçişte beni an.

Sisli güz sabahları estikçe serin serin,
Seyre dal gözlerimi dalında mürdümlerin..
Sararan mevsim gibi ah edip derin derin
Eylül bahçelerinden her geçişte beni an! ”

Yukarıdaki şiir, Rıza Polat Akkoyunlu’nun. “Nokta Noktam” adıyla tanınmış şiirini, çoğu kişiler bilirler ya da işitmişlerdir. Ama bu şiirin şairi hakkında, kimse bir şey bilmez. Ben de bilmiyorum. Bildiğim, Adana’da doğduğu, öğretmenlikten emekli olduğu. Ankara’nın koltuk meyhanelerine devam ettiği. Meyhanede kendisini görüp elini öpen Salih adlı öğrencisi için yazdığı şiir. Ve şiir tadında, duygu derinliğinde diğer şiirleri. Bu şiirlerden birisi de kızı için yazdığı, “Kızım benim! / Acısı tatlılardan tatlı, sızım benim... / İnan bana! / Sana güzel, cici, yavru meleğim / Daha ne demeli bilmiyorum. / Oysa ki ben, seni senden daha çok seviyorum. ...” dizeleriyle başlayan ve her okuyuşumda gözlerimi nemlendiren şiiri.
Bu şiirleri, çeşitli kaynaklarda bulabilirsiniz. Ama Rıza Polat Akkoyunlu hakkında bir bilgiyi günümüzde, yazarlar ve şairler ansiklopedilerinde, sözlüklerinde bulamazsınız. İçerisine girdiğimiz eylül ayında, eylül bahçelerinde geçerken, değeri bilinmemişlerden birisi olan Rıza Polat’ı anmak ihtiyacı duydum.
Çalışanlar farkına varmıştır. Artık güneşli sabahlarda uyanmıyoruz. Uyandıran zil, giderek koyulaşan loş bir ortamda çalmaya başladı. Günler kısalmaya geçti. Şimdi, bir başka anlam kazanıyor ve duygu yüklüyor Yahya Kemal’in “Eylül Sonu” şiiri:
“Günler kısaldı. Kanlıca'nın ihtiyarları
Bir bir hatırlamakta geçen sonbaharları.”
Kollarını açmış hazan mevsimi bizlere “gel gel!” diyor. Ne kadar ayak direyip, yaz günlerine sarılsak da, sonbahar rüzgârlarının önünde savrulmamak elimizde değil.
En çok şiirin bahar ayları üzerine yazıldığını sanırsınız ama, eylül üzerine yazılanlar daha çok. Elden gidene karşı duyulan özlem, sonbahar yani “hazan”la birlikte şarkılaşan melankoli, yalnız Yahya Kemal’in değil, hemen hemen her şairin şiirlerinde kendini duyurmakta.
Hayatın her döneminin, yaşanılan her mevsimin kendine özgü güzellikleri var. Ama, sonbahar, şiirimizde hüzünle özdeşleşmiş. Mevsimlerin en şairane olmasının nedeni bu olsa gerek. Sonbahara eylül kapısından girmekteyiz. Ahmet Haşim, “Son Bahar Şiirleri” adlı yazısında söyle diyor:
“Bahçelerde sarı çiçeklerin açtığı; havanın keskin incir yaprağı kokularıyla dolduğu; ufuklarda gümüş ve bakır bulutların anlaşılmaz işler hazırlamakla meşgul olduğu; akşamüstü otları kurumuş tepelerde, yeşil eşarp, kırmızı örtü, beyaz ve lacivert elbiselerle dolaşan genç kızların etekleri rüzgârda uçuştuğu ve saçları çözülüp dağıldığı bu mevsimde, sonbahar şiirlerinden daha munis bir konuşma konusu olabilir mi?”
Elveda doyamadığım ve doyasıya yaşayamadığım yaz günleri. Günaydın hazan.
Biliyorum, birkaç hafta içerisinde, dallardan bir başka hışırtı yükselecek. Ağaçtan ağaca yankılanacak geceler boyu. İlk günler bir bale yumuşaklığı ile düşecek yapraklar çimenlerin üzerine. Yeşil; yavaş yavaş sarı, kahverengi ve kırmızının tonlarına dönüşecek.
Çürümüş yaprakların, nemli toprağın ve yağmur bulutlarının kokusu yayılacak; yeni baharlara gebe bırakmak için doğayı.
Mustafa Necati Karaer, “Eylül Sofrasında Aşk”ı anlatıyor:
“Yağmur bulutları gibi doluyum,
Sabret gülüm düşeceğim toprağına,
Rüzgârlar deliyse ben de deliyim,
Gönlümü koymuşum güz yaprağına
Sabret gülüm, düşeceğim toprağına.

Şarabımsın, ekmeğimsin, düşümsün
Geceler boyu sarhoşum,
Akşam üzerleri gülüşümsün.
Eylül sofrasında oturmuşum
Sarhoşum, sarhoşum, sarhoşum..
.........”
Sonbahar yalnız hüznün mevsimi değil. Dileklerin, umutların, özlemlerin odaklandığı bir mevsim. Anadolu insanının çok işi var sonbaharlarda. Üzümler toplanacak, pekmez kazanları kurulacak, erişteler kesilecek, kuskus çevrilecek, bulgur çekilecek. Dahası mı? Uzaktan uzağa davulun, zurnanın sesi duyulacak. Anadolu’da, sonbaharda alınacak ürünlerin bereketiyle kaç yangın yürek sulanacak. Düğün- dernekle kök salacak.
Mustafa Necati Karaer, eylül sofrasında “sarhoşum” diyor. Behçet Kemal Çağlar’ın, diğer adıyla Ankaralı Âşık Ömer’in, Ürgüp’te bağ bozumu şiirini hatırladım. Boşuna internet sitelerinde saatlerce aradım durdum. Yine eski usulle kitap raflarım imdadıma yetişti:
“Çek git dedim sana, gel git mi dedim,
Sesimi mi içti, kulağın sarhoş.
Ne bu dolanışın kapımda benim?
Üzüm mü çiğnedi ayağın sarhoş.

Var ise aklını bağda yitirdin,
Yerine bir salkım dirmit getirdin.
Su yerine şaraba mı batırdın?
Saçın darmadığın, tarağın sarhoş.

Kafan duman, seçemezsin yüzümü,
Aman, gözüm sanıp sevme üzümü,
Geldi gönlümdeki bağın bozumu;
Onu tadamazsın, damağın sorhoş.

Üzümün üstünde kızlar tepinir,
Karlı baş içinde yazlar tepinir,
Gönlüm de göğsümde sızlar tepinir,
Meyvan sarhoş olmuş, tabağın sarhoş.
..............”
Musikimizden sonbaharı dışlayabilir miyiz. Hüzün ve melankoli duyguları, sonbahar motifleri ile yer almış. Anılarla dolu bir ruh derinliğinin tadını bu şarkılarda bulmaktayız:
“Kalbim yine üzgün, seni andım da derinden,
Geçtim yine dün eski hazan bahçelerinden!”
Yahya Kemal’in şiirini, Selâhattin Pınar “bayatî” makamında bestelemiş.
Eylül, Mehmet Rauf’un romanını hatırlatır bana. Arthur Rımbaut “O tatlı eylül akşamları, yol kıyısına/ Çöküp kulak veriyorum yıldızların sesine” diyor. Yukarıda da söz ettim, bu yaz benim için ha var, ha yoktu. Geç geldi, göz açıp kapayıncaya kadar bitiverdi.
Cahit Külebi; “Sonbahar geliyor serçe/ Yuvanı nereye yapacaksın?” diye, hoyrat esecek rüzgârların altında ıslanacak serçeyi düşünedursun, Atillâ İlhan başka duygular içinde: “Oysa ben akşam olmuşum / yapraklarım dökülüyor / usul usul/ adım sonbahar.”
Munis Faik Ozansoy, güllerle hazanın buluşmasını dizelere dökmüş:
“Güller ki bütün mevsim, usanmış kanamaktan,
Güller ki bakıp yollara beklerdi hazanı,
Güller gibi aylarca hayal ettim uzaktan,
Yaprakların altın gibi savrulduğu anı.
......”
Yahya Akengin’in “Eylül Kuşatması”nda kendi iç dünyamızla bir halleşme var. Şiirin ilk kıtası şöyle:
“Ben hatırlarım hep, hatırlamalı insan,
Renklerin ilk rengini, rüzgârın ilk uğultusunu
Daima bir tutam eylül çıkar geçmiş zamanlardan,
Sarışın bir hüzünle gülümser eylüllerin sonu ....”
Elbette, kopan dalı geri tutturmak mümkün değil. Sarıyı yeşile çevirmeye gücümüz yetmez. Hanım şairlerimizden Nermin Pakyüz ne güzel söylüyor:
“Sana bir gün seslenirsem gelme sakın / Ezik çağrıların ne önemi var. / Bir kez gölge düştü yollarımıza / Çekip getiremeyiz artık güneşi; / Eylül girdi yaşantımıza. ...”
Evet eylül girdi yaşantımıza. Bunu ekim, kasım izleyecek. Uzun bir kış bizi bekliyor. Umarsız gideceğiz. Ancak, şairin dediği gibi, korkumuz; gidip de gelmemekten, gelip de görmemekten.