Kırım Türklerinin ay boyunca yaşadığı önemli olaylar, Qırım Haber Ajansı (QHA) tarafından gazetemiz Ufuk Ötesi için derlendi: Eski milli hareket üyeleri, entelijansya temsilcileri, siyasetçiler ve köydeşleri Musa Mahmut’u anmak için mezarlıkta biraraya geldi. Anma etkinliği, Kırım Müftüsü Hacı Emirali Ablayev’in okuduğu dua ile başladı. Kırım Tatar Milli Meclisi (KTMM) Başkanı ve Ukrayna Milletvekili Mustafa Abdülcemil Kırımoğlu törende yaptığı konuşmada “Musa Mahmut, aktif milli hareket üyesi olmamasına rağmen, bütün Kırım Tatar halkı gibi vatana dönmek için mücadele etti. Kırım Türklerinin vatanseveriydi, vatanını seven cesur bir insandı. O sadece vatanında yaşamak istedi, çocuklarını yetiştirmek istiyordu” diyerek halkın böyle cesur kendini feda eden adamları varken, bu halkın yaşayacağını vurguladı. Kırımoğlu'ndan sonra söz alan KTMM Başkan Yardımcısı Refat Çubarov da “Vatansever Musa Mahmut, 30 yıl önce halkı için vatan adına kendini yaktı. Bu hareket Kırım Tatar halkının tarihinde hep yaşayacak” diyerek Aleksander Saharov’un sözlerini dile getirdi “Musa Mahmut’un ismi sadece Kırım Tatar halkı için değil tüm özgürlük sevdalısı insanlar için değerlidir” diye konuştu. 1970’lerde Kırım’a dönmeyi başaran eski partizan Rıdvan Çaruh da anılarını davetlilerle paylaştı. Matem mitinginde tanınan Ukrayna milletvekili Yevgen Gırnık’ın katılması ani bir sürpriz oldu. Aynı yıl (1978) Yevgen Gırkin’ın babası Oleks Gırnık da Kaneva’da Taras Şevçenko’nun mezarlığı başında Tarasov yokuşunda kendisini yakmıştı. Oleks Gırnık'ın Ukrayna halkının Sovyetler Birliği tarafından köleleştirmesine, Ukrain dili ve kültürünün yok olmasına karşı kendini yaktığını ifade eden Yevgeni Gırnık, babasının Polonya ve Sovyet mahpusu olduğunu ve Musa Mahmut gibi siyaset adamı olmadığını, sıradan bir işçi olduğunu ve Ukrain halkının yok edilmesine kayıtsızca bakamayan biri olduğunu söyledi. Gırnık, matem etkinliğine katıldığı ve Mahmut ailesinin acısını paylaştığı için minnettarlığını dile getirerek, “Musa Mahmut ve Oleks Gırnık’ın davranışları boşuna olmamıştı çünkü bir insan mücadele ettiği boyunca halk yaşayacak” dedi ve Kırım Tatarları'nı birleşmeye çağırarak “Biz birlikteyken herzaman galip geliyorduk” diye konuştu. Gırnık, babasının mezarlığından bir parça toprak ve onun hakkında kitap getirerek Musa Mahmut’un anısına ve Kırım Tatar halkına saygı duruşunda bulundu. Kırım Tatar halkının milli hareketinin aktif üyesi, vatansever Musa Mahmut, 20 Şubat 1931’de Balaklava bölgesinin Uzuncı (Kolhoznoye) köyünde dünyaya geldi. Sürgünden sonra Kırım’a 1975 yılında döndü, Akmescit bölgesinin Beş Terek (Donskoye) köyünde ev aldı. 23 Nisan 1975 pasaport rejimini bozduğu yani ikametgahsız yaşama gerekçesi ile 2 yıllığına tutuklandı. İyi hal nedeniyle normal ceza süresinin 9 ay öncesinden 18 Temmuz 1977'de hapisten çıktı. 20 Haziran 1978 günü Mahmut ve eşine karşı pasaport rejimi bozma ile ilgili yeni ceza davası açıldı. Mamut, bu defa cezalandırıcıların eline sağ olarak geçmeyeceği bildirdi. 23 Haziran 1978 günü evine polis geldiğinde üzerine benzin dökerek kendini yaktı. Bundan sonra 5 gün içerisinde Akmescit hastanesinde öldü ve 30 Haziran 1978 günü Beş Terek mezarlığında toprağa verildi. Haber: Rustem Ablatif / QHA Çeviri: Lilya Emiruseinova Rus ve Ukrainler Kırım'da kapıştı… 40 Ukrayna milliyetçisinin eylem girişimi Rusya taraftarları tarafından engellendi. Ellerinde NATO aleyhtarı sloganlar yazılı döviz ve pankartlarla Ukrayna milliyetçilerinin miting alanını basan Rusya taraftarları, polisin müdahalesi ile karşılaştı. Ukrayna milliyetçileri önce üç sıralı polis bariyeri arasında korundu ardından kiliseye sığındı. Ukrayna Milli Kongre ve Ukrayna Milli Partisi'nin yaklaşık 40 temsilcisi, 30 Haziran 1941 günü Ukrayna Milliyetçileri Birliği Ukrayna İsyancı Ordusu tarafından Ukrayna Devlet Yapısı'nın Yeniden Kurulmasını ilan edişinin 67’inci yıldönümü ve Ukrayna İsyancı Ordu Komutanı Roman Şuheviç’in 101’inci doğum yıldönümü nedeniyle dün (29 Haziran) Akmescit’in (Simferopol) Taras Şevçenko heykeli önünde bir eylem düzenlemeyi planlıyordu. Ancak bunu önceden öğrenen Rusya taraftarları Ukrayna Natalya Vitrenko Progresiv Sosyal Partisi, Ukrayna Komunist Partisi, Soyuz Partisi, Kırım’ın Rusya Bloku ve Bölgeler Partisi, bu eylemi engellemeye karar verdi. Böylece 300’e yakın Rusya taraftarı, Şevçenko heykeline giden yolu trafiğe kapattı. Ayı zamanda 300 kişi daha Akmescit’in merkezindeki Lenin Meydanı'nda NATO’ya karşı protesto düzenledi. Rusya taraftarları, mahkeme kararının bu bölgede toplu gösteri yapma yasağına rağmen protesto eylemi gerçekleştirdi. Ukrayna taraftarı güçler, öğle saatlerine doğru Ukrayna Kiev Patrikhanesi Kutsal Vladimir ve Olga Kilisesi yanında toplanmaya başladı. Rusya taraftarı bunu öğrenince bu bölgeye 200’e yakın taraftarını göndererek düdük ve ıslıklarla mitingi bastırmaya çalıştı. Tarafların olası bir taşlı sopalı kavgasını emniyet mensupları güçlükle önleyebildi. Polis, Ukrayna taraftarlarının çevresinde üç sıra halinde etten duvar örerek onları Rusya taraftarlarına karşı korudu. Her iki taraftan karşılıklı küfürleşme ile Kırım’da halklararası düşmanlığı suçlamaları yapıldı. Olayların tam kızıştığı sırada Rusya taraftarlarından biri karşı tarafa yumurta atmaya başladı ancak bu eylemci polis tarafından etkisiz hale getirildi. Ukrayna taraftarları mitinglerinin ardından korunmak için kiliseye saklandı. Polis kordonundan kurtulan birkaç Rusya taraftarı, kilise kapılarına koştu. Az sayıda polis, kaçınılmaz görünen kavgayı önledi. Rusya taraftarları, kilise kapısında bir süre daha bekledikten sonra olaysız dağılarak eylemine son verdi. Haber: Enver Abibulla / QHA Çeviri: Lilya Emiruseinova Mengli Giray Sanat Galerisi açılması isteniyor Bahçesaray'da Kırım Tatar Milli Sanat Galerisi'ni açmak için çalışmalar başladı. Galerinin 1904 yılında İsmail Bey Gaspıralı’nın kendi kaynakları ile Zincirli Medrese olarak inşa ettiği binada yerleştirilmesi planlanıyor. 1908 yılından itibaren bu binada Mengli Giray Enstitüsü yer aldı. Son zamanlarda Kırım Tatar Sanat Müzesi'nde yapılan etnografik araştırma sonucunda ensitüsünün varlığını kanıtlayan belgeler bulundu. Enstitü, 1920 yılında komünistler tarafından kapatılmıştı. Müzede milli galeri kurulması fikri, Kırım Tatar ressamı İsmet Veliullayev’den geldi. Veliullayev, ne Bahçesaray Valiliği'nin ne de merkez ofisini geçen yaz bu binaya taşıyan Kırım Müftülüğü'nün burada milli sanat galeryasının yerleştirilmesine karşı olmadığını söyledi. İsmet Veliullayev’in oğlu Eldar Veliullayev’in QHA’ya bildirdiğine göre galerya için 26 çağdaş Kırım Tatar ressamın 230 tablosu toplandı. Bunların arasında Nuri Yakubov, Halil Memedlayev, Alima Useinova, Zarema Trasinova, Rustem Eminov, Ali Bakirova, Ramiz Netovkin ve Rustem Skibin gibi tanınan ressamlar bulunuyor. Veliullayev'in açıklamasına göre galeri açılışı için gerekli belgeler toplanıyor. Galeri fikri sahipleri, galerinin Kırım Tatar Sanat Müzesi'nin bir parçası yapmayı istiyor. Haber: Ayder Abibulla / QHA Çeviri: Lilya Emiruseinova