Kırım, Azerbaycan, Kazakistan, Özbekistan, Tataristan, Dağıstan… Bunlar yüzyıllar boyu acılarla yoğrulmuş Türk Yurtları… Yüzyıllar boyu hürriyetleri için mücadele etmiş, sefalet, işkence, sürgün, ölüm ve kan görmüş yurtlar… Her birinin ayrı ayrı binlerce kitabı dolduracak boy ve soy hikâyeleri var… Bu kitapların yazarları arasında belki de en etkileyicisi Kırımlı yazar Cengiz Dağcıdır. Neşe Sarısoy Karatay, Türkiye’de pek dikkate alınmayan bir dönemi belgesele dönüştürmeyi kafasına koymuş. Bu dönemi anlatan bir görsel şölen için hazırladığı belgesele dramatik bölümleri eklemesiyle salt kuru kuruya kronoloji sergilemek yerine yaşananların edebi tanıklığını da gözler önüne sermiş. Kırımlı yazar Cengiz Dağcı'nın “Korkunç Yıllar” ve “Yurdunu Kaybeden Adam” adlı eserlerinden yararlanarak dramatik belgesel yapılmış. Bir Türk’ün, Sadık Turan’ın öyküsüyle Kırım halkının Stalin yönetimi altında çektiği eziyetler, Kızıl Ordu saflarında savaşa katılışı, Nazilere esir düşüşü, Alman üniforması altında Doğu Lejyonları’nda savaşa tekrar girişi, Stalin’den kaçıp Roma’da kaçak yaşayışı ve dünyanın öbür ucunda Uruguay’da orman işçiliği yaptığı sırada biten ömrünü belgesel diziye taşımış Neşe Sarısoy Karatay… “Gamalı Haç ile Kızıl Yıldız Arasında” isimli dizi TRT2 ve TRT1 ekranlarında Pazartesi günleri ekrana geliyor. Ödüllü belgesel yönetmeni Neşe Sarısoy Karatay’ın imzasını taşıyan ve danışmanlığını Zafer Karatay’ın yaptığı “Gamalı Haç ile Kızıl Yıldız Arasında”, II. Dünya Savaşı’nda ölen, kaybolan, sürgüne gönderilen Türkler’in hayatlarını gösteriyor. Sovyet Rusya topraklarında yaşayan Türkler’in cephede nasıl kullanıldığını, savaşın ardından neler yaşadıklarını gözler önüne seriyor… TRT kameraları, II. Dünya Savaşı’nın karanlıkta kalmış köşelerinden bakan Sovyet Doğu halklarının; Kazak, Kazan ve Kırım Türkleri, Kırgız, Türkmen, Kafkas halkları, Karaçaylar ve Malkarlar’ın yüzünü aydınlatıyor! Tarihin önemli bir dönemine ışık tutan belgesel de Prof. Nadir Devlet ve Alman araştırmacı-yazar Patrick Von Zur Mühlen’in de görüşlerine yer veriliyor… Türk milletinin asırlar süren acıyla mücadelesini yansıtan bu dizide Özbekistanlı Baymirza Hayit’ten Azerbaycanlı Dr. Mehmet Kengerli’ye, Kırım Türk’ü Saadet Kıpçaklı’dan Kazakistan’dan Alim Almatlı’ya zamanı yaşamış tanıkların ifadeleri izleyenleri hüzünle karışık bir isyana sürüklüyor insanı… Şu ifadelere tepkinizin ne olacağını bir düşünmenizi isteriz: “Ağabeyimi öldürüp, kafasını kesip bayramda anneme hediye ettiler…” “Babaannem namaza uymuş, namaz kılıyordu. Camlar kapalıydı. Tabii görünmesin diye kapatmış. Namaz kılarken birisi arkadan bir tekme attı, babaannem yüksek sesle tekbir getirdi. Öyle yaparlardı bir şey olursa, yüksek sesle “Allahuekber” derlerdi. Tekmeden sonra yere yüzüstü düştü, ağlamaya başladı...” “Onlarca kamptan daha nefes alıp veren insanlar gömülmeye götürülürdü.” “Günde 50-100 kişiyi arabalarla taşıyıp, çukura atıp gömüyorduk. Acayip bir şey oluyor insan; yanındaki ölmüş, onun üzerindekini alıp kendi üzerine örtüyorsun, oralı bile değilsin. İnsan hayvanlaşıyor mu ne deyim?..” “Bahar zamanı yeşillikler yetişiyor. Esirler, aç oldukları için o yeşilliklerden yiyor ve yürüyüp barakaya geldikten sonra acıyla bağırıyorlardı. Çünkü o otlar, mideyi ezerek tamamen parçalıyordu. Böyle bağıra bağıra ölenler oldu.” “Gamalı Haç ile Kızıl Yıldız Arasında” dizisi, belki ağlayacağınız, belki coşup isyan edeceğiniz, kimi zaman hiçbir şey düşünemeden bakakalacağınız olayları sergilemekte son yıllarda eşine ender rastlanan bir çalışma… Diziye emeği geçen herkesin eline sağlık ve tarihimize bir kalıcı yapıt bıraktıkları için de teşekkürler… Belgeselin künyesi Yapım -Yönetim: Neşe Sarısoy Karatay Genel Danışman: Zafer Karatay Metin Yazarı: Neşe Sarısoy Karatay Danışman: Prof. Nadir Devlet, Patrik Von Zur Mühlen Görüntü Yönetmeni: Tevfik Öber Yapım Yönetim Yardımcıları: Gökhan Taygan, Zeliha Aydın, Ayşe Hilal Tuztaş Sanat Yönetmeni: Uluhan Hasdal Kurgu: Deniz Çankaya Salmanlı, Tufan Bilgen, Adem Yılmaz, Sıdıka Eralp, Nuray Belen Seslendiren: Emin Baykırkık, Kemal Kocatürk Sadık Turan Karakterini Canlandıran Oyuncu: Engin Geldikaya