Bunun yanı sıra tanıkların belirlenmesinde, önemli bir yöntem olarak saha araştırmaları seçilmiştir. Çünkü edinilen tecrübeler ışığında, amaca ulaşmada saha araştırmalarının çok verim sağladığı görülmüştür. Böylece çekime gidilen yerlerde, daha önce belirlenen kişilerin yanı sıra, en ücra yerleşim yerlerine dahi ulaşılarak tanık tespit edilmiş ve 600’ün üstünde kişi ile çekim yapılmıştır. Yine, Emekli Sandığı, Sosyal Sigortalar Kurumu, askerlik şubeleri, Gaziler Derneği gibi kurum ve kuruluşlarla da irtibata geçilerek, yaşayan hemen hemen her İstiklal Savaşı gazisi ile görüşülmüştür. Çekimleri yaparken, bir belgesel program hazırlama amacının yanında, artık bu insanların, bir anlamda Cumhuriyetimizin kuruluş mücadelesinin son tanıkları oldukları; anlattıklarının hem ülkemiz yerel tarihi hem de Kurtuluş Savaşı’nın daha iyi anlaşılabilmesi açısından büyük önemi olduğu bilinci hep ön planda tutularak hareket edilmiştir. Bundan dolayı, gelecekte konu üzerinde çalışma yapacak bilim adamları için de önemli bir kaynak olduğu gerçeği göz önünde tutularak, bir arşiv mantığı ile çekimler mümkün olduğunca ayrıntılı bir şekilde gerçekleştirilmiştir. “Son Tanıklar” belgeselinin “belge”si esas olarak dönem tanıkları olmakla birlikte, görsel anlamda desteklemek, televizyon dili ile anlatılanları pekiştirmek maksadıyla da, çeşitli belge ve görüntü malzemesinden de yararlanılmıştır. Bunun için de, olayların geçtiği mekanların aktüel çekilmiş yapılmış; çeşitli belge, fotoğraf, harita, ulusal ve yerel gazeteler ile çeşitli arşivlerinden yararlanılmıştır. Bu bağlamda, TBMM Kütüphanesi, Genelkurmay ATASE Başkanlığı, Türk Tarih Kurumu, TSK Foto-Film Merkezi arşivleriyle, bir çok kişisel arşivden yararlanılmıştır. Bu arada tanıkların ortaya koyduğu sözlü ve yerel perspektifi, genel tarihle irtibatlandırabilmek için, başta akademisyenler ve konunun uzmanları olmak üzere, çeşitli araştırmacıların görüşlerine de yer verilmiştir. Ayrıca belgeselde, özellikle önemli olayların anlatımında, üç boyutlu animasyonlardan yararlanılmaktadır. Böylece hem, olaylarla mekan ilintisi sağlanmış olacak, hem de anlatılanların zihinlerde canlanması kolaylaştırılmış, görsel olarak da belirli bir zenginlik katılmış olacaktır. Bunların yanı sıra, çok fazla olmamakla birlikte, kimi zaman kısa canlandırmalara yer verilecektir. Yaklaşık 14 ay süren bütün bu çalışmalar sırasında, Milli Mücadele’ye fiilen sahne olan ya da Kurtuluş Savaşı sürecinde önemli rol oynayan önemli olayların geçtiği 38 il, 105 ilçe, 165 belde ve köyde çekimler yapılmış ve bu amaçla, 44.200 km yol katedilmiştir. TRT İstanbul Televizyon Müdürlüğü’nce hazırlanmakta olan bu proje, Milli Mücadele üzerine, şimdiye kadar yapılmış en geniş yerel tarih araştırması niteliğini de taşımaktadır. İlk kez bu kadar geniş bir alanda, bu kadar geniş katılımlı bir çekim gerçekleştirilmiştir. Bu da projenin dikkate değer bir başka yönüdür. Son Tanıklar belgeselinde gözetilen bir başka hedef de, Milli Mücadele’nin yaşanıp sona eren bir dönem değil, izi günümüze kadar devam eden bir olgu olduğu gerçeğidir. Belgesel 29 Ekim 2003 tarihinde TRT 2 kanalında yayınlanmaya başlayacaktır. MİLLİ MÜCADELENİN HAFIZASI Belgeselin temel amacı Cumhuriyetin 80. yıldönümü dolayısıyla, Kurtuluş Savaşı’nı bizzat yaşamış ya da tanıkları birinci elden dinlemiş kişilerle sözlü tarih çalışması yoluyla, Milli Mücadelenin yerel tarihini, cephe gerisini, sivil halkın yaşadıklarını günümüze aktarmaktır. Bunun ötesinde sayıları her gün biraz daha azalmakta olan dönem tanıklarıyla bir arşiv çalışması mantığıyla görüşmeler yapmak ve tanıklıklarını tarihe not düşmektir. Bu amaçla gerçekleştirilen görüşmelerin kitaplaştırılması ve CD’ye aktarılması düşünülmektedir. Böylece sonraki dönemlerde konu ile ilgili çalışma yapacaklara da birinci el kaynak temini sağlanmış olacaktır. YAPIM EKİBİ YAPIMCI - YÖNETMEN ABDULHAMİT AVŞAR HAZIRLAYANLAR FİGEN BARANOĞLU MELİS SÖKMEN GENEL DANIŞMAN DOÇ. DR. İSMET GÖRGÜLÜ GÖRÜNTÜ YÖNETMENİ BEKİR YILDIZCI ÖZGÜN MÜZİK HASAN CİHAT ÖRTER KAMERA FERHAT PARLAK PRODÜKSİYON KOORDİNATÖRÜ MUSTAFA AŞÇI YAPIM YARDIMCILARI ŞERİFE ADATEPE MUSTAFA SEKBAN TUBA BERBER