Türkiye, Bor zenginliğinin ardından şimdi de ondan binlenrce kat daha değerli yeni bir maden ile gündemde. Adı Toryum, dünyanın en temiz ve güvenilir enerji kaynağı, Türk toprakları dünya Toryum yataklarının yüzde 65'ine sahip. Ekonomik krizin ağır faturasını ödemeye çalışan Türkiye dünyanın en değerli maden yataklarının üzerinde oturuyor. En güvenli ve temiz enerji kaynağı olarak bilinen Toryum rezervleri açısından Türkiye'nin tek başına lider ülke olduğu ortaya çıktı. TÜBİTAK ve MTA tarafından son beş yıl içerisinde yapılan araştırmalarda, dünya Toryum rezervlerinin yüzde 65'nin Türkiye'de olduğu belirlendi. Toryum, saflaştırıldığında alüminyum, çelik görünümünde bir element. Toprakta toryum oksit halinde bulunuyor. Dünya rezervlerinin yarıdan fazlası Türkiye'de, Batı Anadolu'da bulunuyor. Eskişehir, Sivrihisar, Beypazarı ve Kızılcaören yörelerindeki Toryum yataklarının rezerv çalışmaları ise henüz tamamlanmadı. Bu konuda daha önce yapılan araştırmaların önümüzdeki yıllarda devam edebilmesi için hükümetin bütçeden kaynak ayırması gerektiğini belirten uzmanlar "Son 5 yıldır bu konuda kaynak aktarılmadı, özellikle ANAP'lı Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlıkları döneminde Türkiye'nin enerjiye dönüşen kaynakları sanki kasten gözardı edildi" yorumunu yaptılar. Dünya rezervleri ne kadar Bu stratejik maden Avustralya'da 300 bin ton, Hindistan'da 290 bin ton, Norveç'te 170 bin ton, ABD'de 160 bin ton, Kanada'da 100 bin ton, Güney Afrika'da 35 bin ton, Brezilya'da 16 bin ton. Neredeyse bütün dünyada toplam 1071 bin ton, Türkiye'de 800 bin ton. Uzmanlar Türkiye'deki toryum rezervlerinin değerinin 120 trilyon doları bulduğunu belirterek önümüzdeki 15 yıl içerisinde Toryum yakıtlı nükleer tesisler kurulabileceğini, teknik imkanlar geliştikçe bu yeni yakıtın hayatın her alanında kullanılabileceğini belirtiyorlar. Sonsuza dek enerji Türkiye'nin toryum yataklarından elde edilecek enerjinin bütün dünyanın elektrik ihtiyacını 450 yıl, Türkiye'nin ise ebediyyen karşılayabileceğini belirten uzmanlar halen bu maddenin nükleer füze yakıtları ile uydu fırlatmada kullanılan füzelerin yakıtlarında kullanıldığını ifade ettiler. Uzmanlara göre Türkiye büyük bir servetin üzerinde oturuyor, küçük bir bilimsel yatırımla toryumla enerji üretme alanının dünya devleri arasına girebilir. Toryum'un kesinlikle patlama tehlikesi bulunmuyor. Çernobil benzeri bir felaketin tekrarlanması mümkün değil. Maden envanteri Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı verilerine göre, 2,2 trilyon dolarlık maden zenginliğinin dörte üçü bor, kireç taşı, mermer, linyit, yapı taşları, dolomit ve zeolitten oluşan 7 madene ait durumda. Söz konusu servet, Türkiye'nin en eriler itibariyle 119 milyar dolar olan dış borcunun 17,4, 2001 yılı için 72,6 milyar dolar olan bütçesinin ise 30 katına ulaşıyor. Türkiye'de 10 milyar dolardan fazla potansiyele sahip 18 maden bulunuyor. en zengin potansiyel 356,16 milyar dolarla bor, 300 milyar dolarla kireç taşı, 250 milyar dolarla mermerde... Ayrıca 56,25 milyardolarlık taş kömürü, 234,4 milyar dolarlık linyit, 15,13 milyar dolarlık demir, 12,7 milyar dolarlık krom, 36,34 milyar dolarlık çinko, 11,25 milyar dolarlık altın (bazı kaynaklara göre 70 milyar dolarlık), 49,2 milyar dolarlık kil, 10,08 milyar dolarlık bentonit, 72,1 milyar dolarlık kuvars, kuvarsit, 70 milyar dolarlık pomza, 104 milyar dolarlık zeolit, 12,42 milyar dolarlık sodyum sülfat, 189 milyar dolarlık dolomit, 10 milyar dolarlık alçıtaşı, 200 milyar dolarlık yapı taşları var. Ülkenin asıl zenginliği de endüstriyel hammadde alanında bulunuyor. Verilere göre, Türkiye'de 969,87 milyar dolarlık endüstriyel hammadde potansiyeli mevcut. Verilere göre, Türkiye'de maden potansiyelinin satış değeri 2 trilyon 180,22 milyar doları, rezervlerin saş değeri ise 1 trilyon 751,07 milyar dolara ulaşıyor. Yeraltında yatan bu servetin dışında Türkiye'nin 43,1 milyon ton hampetrol, 8,8 milyar metreküp doğalgaz, 9129 ton tabii uranyum, 380 bin ton toryum yatakları var. Bu yataklardan hampetrol ve doğalgaz yatakları son derece yetersiz olsa da her ikisi de nükleer element olan tabii uranyum, özellikle toryum yatakları dünya çapında önem taşıyor. Buna karşın üretim son derece yetersiz düzeyde bulunuyor. Örneğin mevcut üretim düzeyiyle dolomit potansiyeli 68627, kuvars ve kuvarsit 51500, perlit 38667, mermer 10000, bentonit 8400, fosfatı 6667, alçıtaşı 4000, bor 2105, sodyut sülfat 1293, kil 1093, krom 1000, taş kömürü 1000, pomza 875, boksit 824, linyi385, demir 166 yılda tüketilebiliyor. Yine mevcut üretimle potansiyel olarak 733 yıllık manganez, 527 yıllık çinko, 410 yıllık feldspat, 383 yıllık gümüş, 205 yıllık bakır,171 yıllık kaolen, 148 yıllık barit, 144 yıllık manyezit, 50 yıllık selestit var. Bitümlü şist, kurşun, altın, nadir toprak, talk ve profilit, zeolit, trona, tuz (endüstriyel hammadde olarak) da ise üretimde ya veri yok ya da üretim yok. Toryum yatakları korunmalı Türkiye'nin yeraltı ve yer üstü zenginliklerinin unutturulmak istendiğine dikkat çeken ve daha önce MTA'da üst düzey yönetici olarak çalışan bir uzman "Gizli bir el hammade yataklarını batılı ve özellikle Amerikan kökenli şirketlere peşkeş çekmek istedi. Başaramadılar. Türkiye'deki siyasi kavgaların ardında bu başarısızlığın olduğu gözardı edilmemeli. Bor gibi, toryum gibi, Boraks gibi çok sayıda hammade Türkiye topraklarında bol miktarda bulunmakta. Türk Silahlı Kuvvetleri'nin geçtiğimiz 2001 yılında bu konuda bir çalışma grubu oluşturduğunu duydum, zaten askerimiz ilgilenmese bu kaynaklar çoktan Avrupalı, Amerikalı şirketlere çoktan teslim edilmişti. Türkiye'nin altı zengin üstü fakir, bunu bütün gelişmiş ülkeler böyle bilir, ama halkımız malesef bilmez" yorumunu yaptı. Halen Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı'nda çalışan üst düzey bürokrat, Toryum yataklarının ise TBMM kararıyla güvence altına alınması gerektiğini söyledi.